Уг нь хойд ах В.Путин нь 75 настай оросыг базаж, Ерөнхийлөгчийн суудалд заларч байхад, урьд ах Ши Жиньпин нь 74 настай бүх хятадыг атгаж байхад Манай Ерөнхийлөгч тавин наймхан насандаа зодог тайлах гэж үү, үгүй байх. Хоёр ах нь улс орноо бүү хэл дэлхий нийтийг атгахыг санаархаж байхад нялхаараа У.Хүрэлсүх зодог тайлах тухай мэдэгдэж байх юм.

Яахав, амь дүйж, сүүлчийн сумаа тавих гэж буй Л.Оюун-Эрдэнийн зүгээс “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах болон Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болох” тухай мэдээллийг цацуулах болсон гэдэг. Харин үүнтэй холбогдуулан, Ерөнхийлөгчийн хувьд өөрийн байр сууриа тодорхой илэрхийлж, “Миний бие Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх хугацаандаа Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг дэмжихгүй гэдгээ урд өмнө илэрхийлж байсан. Одоо ч энэ байр суурь огт өөрчлөгдөөгүй гэдгийг хариуцлагатайгаар мэдэгдье” хэмээлээ.

Гэтэл У.Хүрэлсүх яагаад Засгийн газрыг огцруулах төлөвлөгөөний эзнээр тодорчихдог билээ. Л.Оюун-Эрдэнийн хувьд цаасан дээр том том төлөвлөж, мөрөөдөлдөө живэхийн зэрэгцээ хэвлэл мэдээлэл, пиар технологийн хүчээр л ажлаа хийж байгаа Ерөнхий сайд. У.Хүрэлсүх ч өөрөө нэг тийм л Ерөнхий сайд байсан гэхэд хол зөрөхгүй. Мэдээж, Л.Оюун-Эрдэнээс давуу тал зөндөө байсан. Ядахад л зангараг нь хаачихав. Түүнийг Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхад цар тахал дэгдэж, үүгээр далимдуулан шийдвэр гаргуулан, иргэдэд тэтгэлэг олгох, дулаан, цахилгааны үнийг Эрдэнэт үйлдвэрээр дамжуулан тэглэхээс эхлээд таатай нөхцлүүд гарч ирсэн. Өвчин зовлонг өөртөө ашигтайгаар эргүүлж болдог технологи л юм. Бүтээж босгосон зүйл гэвэл өртөг нь хоёр дахин нугарчихсан, ирээдүйд ч ашиг тусаа өгөхгүй Газрын тосны үйлдвэр. Энэ утгаараа суудал залгамжилсан Ерөнхий сайдуудад гүн гүнзгий чанарын ялгаа үгүй.

Тэгэхээр мэдээллээс харахад Ерөнхийлөгч маань Л.Оюун-Эрдэнийг “Женко” бүлэглэлтэй бөөрөө нийлүүлж байгаад дургүйцсэн гэх. Өөрөө болохоор “Энэ улс орны төлөө бурхантай ч муудалцаж, чөтгөртэй ч нөхөрлөнө” хэмээн сэлмээ эргүүлж байсан санагдах юм. Өргөж тэтгэсэн нутгийн дүү нь бодоход энэ улс орны төлөө биш юм гэхэд өөрийнхөө төлөө “Женко” гэх чөтгөртэй нөхцөө л биз. Үүнд юунд ундууцна вэ гэхээр цаана нь В.Путин ах шигээ Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дахин өрсөлдөх эрх олж авснаар дахин сонгогдож, 2033 он хүртэл дээр залрах алс холын бодол түүнд байхгүй гэж үү. Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болох тухай ч өөр хэрэг.

Өнөөдөр тэр “Миний бие Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх хугацаандаа Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг дэмжихгүй” гэж байгаа ч хээрийн чонотой нийлээд байгаа нохдоо зайлуулчихаад Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах ажил руу аажуухан орж болно. Хэдийгээр “Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахгүй” гэж байгаа ч ард түмнээс сонгогдсон Ерөнхийлөгч маань иргэд олон нийтийн хүчинд автвал яах юм, та нар. Тэр хэдийгээр “хууль өөрчлөхгүй” гэсэн байр суурьтаа хатуу зогсож байгаа ч УИХ нь Үндсэн хуулиа өөрчилнө гэвэл Ерөнхийлөгч маань УИХ-ын гишүүдийн хүчинд автвал та нар яах юм.

Үнэн хэрэгтээ манай улстөрчид хэзээ өчигдөр хэлснээ өнөөдөр санаж байсан юм. Ой санамж нь тачирхан болсон сонгогчид алгаа ташиж сонгочихоод маргааш нь зүхдэг. Өчигдөр нь харааж зүхэж байснаа маргааш нь сонгоод явуулдаг ийм л түмэн. Үүнийхээ тойрогт 30 жил төөрч явна. Маргааш, нөгөөдөр, хэзээ ч юм У.Хүрэлсүх төлөвлөгөөний дагуу гарч ирээд “Ард түмний хүсэл, зорилгыг биелүүлэх ёстой. Ард түмнээс сонгогдсон Ерөнхийлөгчийн хувьд тэдний талд бат зогсоно. Тиймээс тэдний шахалт шаардлагаар Үндсэн хуульд гар хүрэхээс өөр арга алга” хэмээн мэдэгдэл хийгээд зогсож байхыг бараг л харах болов уу. Ямар сураагүй биш, Төв талбайд “Үндсэн хууль өөрчлөх” малгай дор 5000 хүн жагсаачих бэл бэнчин өдий өндөрлөгт хүрсэн хүнд байж таарна. Сайндаа 10 хоног жагсахад ард түмний Ерөнхийлөгч Төв талбайд гарч ирээд жагсагчдад бууж өгөх төлөвлөгөө зурсан байхыг хэн үгүйсгээд байгаа юм.

Хууль өөрчлөх асуудлыг УИХ-д оруулах шиг амархан зүйл үгүй. Төлөвлөгөөний дагуу Л.Оюун-Эрдэнэ өнөө эс болоход маргааш унана. Угаасаа нас, орон зай ч үлдсэнгүй. Тэгэхээр шууд бус утгаараа У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар байгуулагдаж таарна. УИХ-ын даргаар түүний шадар дүү Д.Амарбаясгалан ажиллаж байна. Нүүр буруулж мэдэх УИХ-ын нөлөө бүхий гишүүдийг У.Хүрэлсүх “бөлдөгдчихсөн” байгаа. АН-д атгуулчихсан нөхөд байж л байгаа. Тэдэнд ямар хулгай хийхгүй цаг мөч гэж байх биш. Атга дүүрэн л базуулчихсан байгаа. Ингэхээр Үндсэн хууль өөрчлөх эсэх асуудал парламентын босгоор ямар ч саадгүй давчихна. Үүний дараа асуудал тэс өөрөөр эргэнэ биз дээ.

Дараагийн асуудал бол УИХ-д суудалтай таван намаас Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөгч илгээнэ. Санал ихээхэн тарамдах ч тодорхой дүр алга даа. С.Ганбаатар яагаа ч үгүй байхад “Би Ерөнхийлөгч болох гэж 20 жил бэлдсэн” гэх мэтээр сагсалзаж л байна. Түүнд Ерөнхийлөгч болох хувь үгүй бөгөөд нэр дэвшүүлэхгүй байх ч арга нь олдоно.

С.Ууганбаяр