Нийслэлд хамгийн шаардлагатай зүйл бол оронсууцжуулах явдал юм. Өнөөх агаар орчны бохирдлоос салах, нийслэлчүүд маань ая тухтай амьдрах ганц зүйл бол энэ. Тиймдээ ч Сэлбэ, Баянхошуу, Ханын материалыг оронсууцжуулах ажил өрнөж эхэлсэн. Энэ сард гэхэд Сэлбэ дэд бүтэц буюу Ногоон нуурын орчим орон сууцны хорооллыг ашиглалтад өгөхөд бэлэн болжээ. Энэ мэт томоохон төслүүдэд техние технологи байхгүй, чадамжгүй цүнхний компаниуд гай уддаг нь нууц биш. Эдгээрийн ар талд нэг улстөрчийн лобби орсноор томоохон төслүүдэд чөдөр тушаа болж ирсэн нь үнэн.

Өнөөдөр нийслэлд томоохон 24 төсөл хэрэгжүүлэхээр ажлаа эхлүүлсэн. Тухайлбал, нийслэлд нэн шаардлагатай Метро, Трамбай, Тойрог зам, Тусгай замын автобус, Өөдөө тэмүүлэх гүүр, Олон түвшний уулзвар, Дүүжин замын тээвэр, Багахангай Хүннү чиглэлийн салбар төмөр зам, Хөнгөн төмөр замын тээвэр гэх мэт өдгөө нийслэлчүүдэд нэн тулгамдсан асуудал болох түгжрэл, нийтийн тээврийн асуудлыг шийдэх төслүүд эхнээсээ амжилттай хэрэгжээд явж байна. Зарим нь ч зураг төслийн шатандаа байна. Энэ бүх хөгжил дэвшилд чөдөр тушаа болдог улстөрчдийн халаасны, цүнхний компаниуд холхон байх хэрэгтэй. Өнөөдөр баригдаж буй орон сууцанд захиалга өгч, мөнгөө оруулчихаад 6-10 жил хүлээж байгаа хүмүүс ч байна. Тэр ч бүү хэл шүүхийн шатанд зарга үүсгэчихсэн яваа компаниуд ч бий. Мөн захиалгаа өгөөд орчихсон байр нь банкны барьцаанд байх зэрэг олон асуудал цүнхний компаниудаас болж үүсдэг. Барилгын салбарын дундын зуулчлал буюу тендер цохидог намын сэтэр зүүсэн залуучууд, цүнх барьсан цүнхний компаниуд өнөөдөр Монгол Улсын бүтээл байгуулалтыг хойш татаж байна хэмээн мэргэжилтнүүд удаа дараа сануулсаар ирсэн.

Томоохон төслүүдэд тендер зарлаж, улстөрчдийн нөлөө бүхий компаниуд орж ирснээр ажил удааширдаг. Зарим нь бүр ажлаа хаяад алга болдог ч тохиолдол бий. Гэтэл өнөөдөр нэг компанид 3-5 блок барилга өг гэх шантааж ч байна. Харин нийслэлээс Сэлбэ дэд төвийг олон хэсэгт хуваан өгөхгүйгээр нэг том төсөл болгон хэрэгжүүлээд дуусгах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.

Бүлэглэлийн нэг том “хоол” нь нийслэлээс зарладаг тендерүүд. Энд жинхэнэ бүлэглэлүүдийн зодоон өрнөдөг байв даа. Улстөрчдийн цүнх баригчид тохиролцож, дээшээ хэл ул болсноор тендерийг хамдаг байсан нь худлаа биш. Ажил гүйцэтгэх нь бүү хэл тэрэг техник, багаж зэвсэг ч үгүй цүнхэндээ компанитай нөхдүүд тендер хамчихдаг байсан тухай алба хаагчийн баримтууд ч цөөнгүй байдаг. Гэтэл олон жил бүтээн байгуулалт хийчихсэн туршлага бүхий компаниуд шалгарч чаддаггүй байв. Харин Хотын даргаар Х.Нямбаатар томилогдсон цагаас хойш авлигажсан тендерт цэг хатгасан. Тийм учраас цүнхний компанитай тендер хамдаг нөхдүүд Хотын даргын өөдөөс дайрч байгаа бололтой. Зөвхөн 2025 онд гэхэд нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газарт нийслэлийн Засаг даргын “Эрх шилжүүлэх тухай” 19 захирамжаар нийт 106 төсөл, арга хэмжээний эрх шилжин ирсэн байдаг. Уг 106 төсөл, арга хэмжээний захиалагчийн хяналт тавих байгууллагууд руу албан бичгээр хандаж, өнөөдрийн байдлаар нийт 69 зураг төсөв, ажлын даалгавар хүлээн авч, гурван төсөл, арга хэмжээний зураг төсөв, ажлын даалгаврыг захиалагчид буцаан тендер шалгаруулалтыг зарлах замаар авлигажсан тендертэй тэр тэмцэж байгаа нь үр дүнгээ өгч байна. Үүгээр ч зогсохгүй он дамжиж удаан хүлээгдсэн төслүүдийг гүйцэтгэж чадахгүй бол ажлыг эрэмблэн буцаан татаж эхэлсэн.

songolt.mn